वीरगन्ज। यसदिन धान रोपाईं गरी दही र चिउरा खाने चलन छ । सरकारले यस दिनमा धान दिवससमेत मनाउँदै आएको छ । लोक मान्यताअनुसार असार १५ मा धान रोपाइँ सकेर खुशीयालीमा किसानले दहि चिउरा खाने प्रचलन छ । तर, यो वर्ष मध्य असार सकिदा पनि पर्सामा ८० प्रतिशत खेत बाँझै रहेको छ ।
सिंचाइ र मल अभावका कारण पर्सामा असार १५ सम्म २० प्रतिशत मात्र रोपाइँ भएको र ८० प्रतिशत खेत बाँझै रहेको कृषि ज्ञान केन्द्रका प्रमुख मुनिलाल प्रसादले बताए ।
उनका अनुसार, बुधबार असार १५ मा धान दिवसको अवसरमा केन्द्रले पनि पर्साको पर्सागढी नपा ३ बिरुवागुठी स्थित एक किसानको खेतमा धान रोपाइँ कार्यक्रम गरेर औपचारिक रुपमा धान दिवस मनाएको छ ।
तर, जिल्लाभरमा बुधबार सम्म २० प्रतिशत मात्र रोपाइँ हुन सकेको उनले बताए । जिल्लाको उत्तरी भेगमा १५ प्रतिशत र दक्षिणी भेगमा भने ५ प्रतिशत मात्रै रोपाइँ हुन सकेको उनले जानकारी दिए ।
केन्द्रका अनुसार, पर्सा जिल्लामा ४७ हजार १ सय ३० हेक्टर जग्गामा धानको खेती हुने गरेको छ । त्यो मध्ये चैतेधानको खेती ३ हजार ५० हेक्टर र बाँकी ४४ हजार ८० हेक्टरमा अगहनी (मंसिरे ) धानको खेती हुने गरेको केन्द्र प्रमुख मुनिलालले बताए ।
पर्सामा आकाशे पानी र गण्डक नहरको पानीको भरमा किसानले धानखेती गर्दै आएका छन् । तर यसपाली वर्षा पनि समयमा नभएको र गण्डक नहरमा पनि नहरको दुईवटा पुल मर्मत जारी रहेका कारण सिंचाइ अभावले किसानले धान रोपाइँ समयमै गर्न नपाएका हुन् । दुई दिनयता वर्षा भइरहेको भएपनि ब्याडमा बेर्ना तयार भइ नसकेका कारण धान रोपाइँ चाहे जति हुन नसकेको उनले बताए ।
मुनिलालले भने,’एक त समयमा पानी नै परेन , जसका कारण किसानले समयमा बीउ ब्याडमा राख्न पाएनन् , अहिले दुई दिनयता वर्षा भएपनि बेर्ना नै तयार भइसकेको छैन । रासायनिक मल अभाव हुँदा पनि किसानले समयमा ब्याडमा धानको बीउ राख्न नपाएको उनले बताए ।
समयमा धान रोपाइँ हुन नसक्नुको अर्को प्रमुख कारण गण्डक नहरमा यसपाली समयमा पानी नआउनु पनि रहेको केन्द्रका प्राविधिक सुरेश प्रसाद चौरसीयाले बताए ।
धन खेतीको सिजनका लागि भारतले नेपाल तर्फको नहरमा असार १५ भित्रैमा पानी छोडि सक्नुपर्ने नेपाल भारतको गण्डक सम्झौतामा उल्लेख छ । तर गण्डक नहरमा अहिलेसम्म पानी नै आएको छैन ।
नारायणी सिंचाइ व्यवस्थापन कार्यालय वीरगन्जका सूचना अधिकारी इन्जिनियर सुबोध कुशवाहाका अनुसार, यसपाली भने गण्डक नहरअन्तर्गत वीरगन्ज महानगरपालिका वडा नम्बर २७ मा २ वटा ‘फुट ब्रिज’ निर्माणाधीन रहेको र तीनवटाको काम सम्पन्न भएकाले नहरमा नेपालतर्फ पानी आउन ढिला हुने भएको हो ।
पुल निर्माणको काम सक्न अझै करिब एक साता लाग्ने भन्दै उनले असार २० गते पछि मात्रै गण्डक नहरमा पानी आउने सम्भावना रहेको बताए ।
जिल्लाको दक्षिणी भेगका किसानले गण्डक नहरकै पानीको भरमा धानको खेती गर्दै आएका छन् । अहिले दुई दिनयता वर्षा भइरहेको भएपनि सिंचाइ र मलखादको अभावले बेर्ना तयार भइ नसकेका कारण धानको रोपाइँ सुरु गर्न नसकेको किसान ब्ताउँछन् ।
पर्साको पकाहामैनपुर गाउँपालिका १ धोरेका किसान जोगी यादव भन्छन् , ‘असार १५ भइ सक्यो तर रोपाइँ एक चौथाइ पनि हुन सकेको छैन , अहिले पानी त परेको छ तर ब्याडमा बेर्ना नै तयार भएको छैन । पानी र मल कुर्दा कुर्दै केहि उपाय नलागेपछि पम्पीसेटबाट पानी लगाएर जेठ मसान्त तिर मात्रै ब्याडमा बीउ राखेको तर उक्त बीउ अहिलेसम्म तयार नै नभएको यादवले बताए ।
यादवले भने, ‘नहरमा पनि अहिलेसम्म पानी आएको छैन , मलखादको त कुरै गर्नु बेकार छ , इण्डिया गएर तेब्बर भाउमा किनेर ल्याउँदा पनि बोर्डरमा पुलिसले हैरान पार्छ ।
