Dainik Sanjal
Advertisement
  • होमपेज
  • राजनीति
  • राष्ट्रिय
  • खेलकुद
  • स्वास्थ्य
  • शिक्षा
  • मनोरंजन
  • हिन्दी समाचार
  • अन्य
    • समाज
    • मुख्य समाचार
    • यातायात
English
चुनाव २०७९
No Result
View All Result
  • होमपेज
  • राजनीति
  • राष्ट्रिय
  • खेलकुद
  • स्वास्थ्य
  • शिक्षा
  • मनोरंजन
  • हिन्दी समाचार
  • अन्य
    • समाज
    • मुख्य समाचार
    • यातायात
No Result
View All Result
No Result
View All Result
Dainik Sanjal
  • होमपेज
  • राजनीति
  • राष्ट्रिय
  • खेलकुद
  • स्वास्थ्य
  • शिक्षा
  • मनोरंजन
  • हिन्दी समाचार
  • अन्य

माथिल्लो तामाकोशी बिजुली उत्पादनमा ‘सुनको अण्डा’, लगानीकर्तालाई ‘सेतो हात्ती’

३५ अर्ब रुपैयाँको लागत अनुमान बढेर ८८ अर्ब रुपैयाँ


माथिल्लो तामाकोशी बिजुली उत्पादनमा ‘सुनको अण्डा’, लगानीकर्तालाई ‘सेतो हात्ती’

dflyNnf] tfdfsf]zL cfof]hgf bf]nvfsf] nfdfau/df lgdf{0ffwLg $%^ d]ufjf6 Ifdtfsf] dflyNnf] tfdfsf]zL cfof]hgfsf] afFw:yn . tl:a/ M uf]s0f{k|;fb e08f/L, bf]nvf, /f;;

२०६७ सालदेखि निर्माण सुरू भएको राष्ट्रिय गौरवको आयोजना माथिल्लो तामाकोशीले ११ वर्षपछि अर्थात् २०७८ भदौ अन्तिम सातादेखि उत्पादन सुरू गर्यो । तर, निर्माणमा भएको ढिलाईका कारणले गर्दा यो आयोजना सेयरहोल्डरका लागि भने ‘सेतो हात्ती’ बनेको छ ।

निर्माण सुरू भएको ११ वर्षपछि उत्पादन सुरू गरेको ४५६ मेगावाट क्षमताको यो आयोजना बिजुली उत्पादनका लागि ‘सुनको अण्डा’ साबित भएपनि सेयरहोल्डरका लागि भने ‘सेतो हात्ती’ बनेको हो ।

५ वर्षमा उत्पादन थाल्ने लक्ष्यसहित निर्माण सुरू भएपनि २०७२ सालको भूकम्प र नाकाबन्दीका कारण लम्बियो । तर, २०७६ सालदेखि विश्वव्यापी महामारीका रूपमा फैलिएको कोरोना महामारीले आयोजनालाई झनै लम्ब्यायो ।

यस्तै, आयोजनाको अन्तिम चरण पुगेपछि भारतीय ठेकेदार कम्पनीले ‘पेनस्टक’को आपूर्तिमा ढिलाइ गरिदिँदा झनै लम्बियो । जसले गर्दा सुरूमा ३५ अर्ब रुपैयाँको लागत अनुमान र ब्याजसहित ५० अर्ब रुपैयाँको लागत अनुमान गरिएको आयोजनाको लगानी बढेर ८८ अर्ब रुपैयाँ पुग्यो । यही कारणले गर्दा बिजुली उत्पादनमा ‘सुनको अण्डा’ बनेको तामाकोशी सेयरहोल्डर्सका लागि भने ‘सेतो हात्ती’ बनेको हो ।

बिजुली उत्पादनमा ‘सुनको अण्डा’

आयोजनाले गत वर्षको भदौदेखि औपचारिक रूपमा उत्पादन थालेको थियो । आयोजनाले साउनदेखि नै उत्पादन थालेपछि सबै वटा प्लान्टबाट उत्पादन सकिएर भदौदेखि व्यवसायिक उत्पादन थालेको हो ।

अर्धजलाशययुक्त भएकाले यो आयोजनाबाट नेपाल विद्युत प्राधिकरणले सबैभन्दा बढी फाइदा लिएको छ । यो आयोजनाको उत्पादन राष्ट्रिय प्रसारणलाइनमा जोडिएपछ कात्तिकसम्म २ सयदेखि ३ सय मेगावाट खेर गएपनि प्राधिकरणलाई ‘सुनको अण्डा’ सावित भएको छ ।

गत आर्थिक वर्षमा प्राधिकरणले १६ अर्ब रुपैयाँ नाफा आर्जन गरेको छ । जसमध्ये ४ अर्ब रुपैयाँ बिजुली बिक्रीबापत आम्दानी गरेको छ । यसमा सबैभन्दा ठूलो हिस्सा माथिल्लो तामाकोशी जलविद्युत आयोजनाको छ ।

प्राधिकरणका प्रबन्ध निर्देशक कुलमान घिसिङ आयोजनाको बिजुली २/३ महिनासम्म खेर गएको बताउँछन् । त्यसैले, गत वर्षको नाफामा माथिल्लो तामाकोशीको ठूलो योगदान नरहेको घिसिङ बताउँछन् ।

‘हामीले निःशुल्क आएको बिजुलीलाई पनि खपत गर्न सकेनौँ । खेर गयो,’ उनले भने, ‘गत वर्ष भारतमा निर्यात गर्न पनि सकेनौँ । त्यसैले गत वर्षझैँ यो आयोजनाबाट नाफा आर्जनमा धेरै योगदान छैन ।’ यद्यपि, यस वर्ष भने माथिल्लो तामाकोशीको योगदान धेरै नै बढ्ने उनको भनाइ छ ।

यस्तै, नेपालमा नदी प्रवाहमा आधारित आयोजनाहरूको संख्या धेरै छ । यस्तो स्थितिमा वर्षायाममा उत्पादन बढ्ने र सुख्खा याममा कम उत्पादन हुने गर्छ । त्यसैले सुख्खा याममा भारतबाट बिजुली आयात गर्नुपर्ने हुन्छ ।

तर, माथिल्लो तामाकोशी अद्र्धजलाशययुक्त आयोजना भएकाले माग नभएको समयमा उत्पादन बन्द गरेर ‘पिक आवर’मा सञ्चालन गर्दा भारतबाट हुने आयात समेत घटेको छ । यसले नेपालबाट बिजुली आयातमा भारततर्फ जाने रकम समेत जोगाएको प्राधिरकरणको भनाइ छ ।

यस्तै, नेपालकै सबैभन्दा ठूलो आयोजना भएकाले यसबाट कूल गार्हस्थ उत्पादन (जीडीपी)मा हुने योगदान समेत उच्च छ । सोही कारण, माथिल्लो तामाकोशी आयोजना बिजुली उत्पादन र अर्थतन्त्रका लागि ‘सुनको अण्डा’ साबित भएको छ ।

गत आर्थिक वर्षमा आयोजनाले प्राधिकरणलाई कूल १ अर्ब ५४ करोड ५९ लाख ५५ हजार १८० किलोवाट बिजुली बेचेको छ । गत आर्थिक वर्षमा माथिल्लो तामाकोशीको बिजुली प्लान्ट ३६२ दिन सञ्चालनमा आएको थियो । १२ महिनामध्ये ४ महिना ६ रुपैयाँ ९६ पैसा प्रतियुनिटमा बिजुली बेचेको कम्पनीले बाँकी ८ महिनामा ३ रुपैयाँ ६३ पैसामा बिजुली बेचेको कम्पनीका वित्त प्रमुख सुरेशराज खकुरेलले जानकारी दिए ।

‘हामीले वर्षभरीमा प्राधिकरणलाई २.८१ गिगावाट बिजुली बेचेका छौं,’ उनले भने, ‘प्रतियुनिट बिजुली बेचेबापत सरदरमा ४ रुपैयाँ ६ पैसा पाइन्छ । प्रत्येक वर्ष २/३ प्रतिशतका दरले बिजुलीको मूल्य बढ्दै जान्छ । यो वृद्धि ९ वर्षसम्म रहन्छ । त्यसपछि बिजुलीको दर स्थिर रहन्छ ।’

हाल प्रतिवर्ष बिजुली बेचेर ९ अर्ब रुपैयाँ आम्दानी गर्ने कम्पनीले आगामी ९ वर्षपछि प्रतिवर्ष १२ अर्ब रुपैयाँ आम्दानी गर्नेछ । मर्मतसम्भारका लागि वर्षमा १५ दिनसम्म प्लान्ट बन्द गर्नुपर्छ । यो बन्द गर्दा वार्षिक ९ अर्ब आम्दानी हुने हो ।

ऋणदाताको ब्याजदरले थिचिएको कम्पनी

कूल ८८ अर्ब रुपैयाँ लागत रहेको यो आयोजनाले तिर्नुपर्ने कूल दीर्घकालीन ऋण नै ७४ अर्ब रुपैयाँ छ । यसमा अल्पकालीन ऋण थप ५ अर्ब रुपैयाँ छ ।

यसअनुसार, हाल कायम रहेको १० प्रतिशत ब्याजदर अनुसार चालू आर्थिक वर्षमा ६ अर्ब ३८ करोड हाराहारी ब्याज तिर्नुपर्छ । यस्तै, अल्पकालीन ऋण अन्तरगतको ५० करोड ब्याज तिनुपर्छ । यी दुई प्रकारका ब्याज जोड्दा चालू वर्षमा कम्पनीले तिर्नुपर्ने ब्याजको रकम मात्रै ७ अर्ब रुपैयाँ हुन्छ । यसअनुसार, चालू वर्षमा कम्पनीले बिजुली बेचेर आम्दानी गर्ने ९ अर्बमध्ये ७ अर्ब ब्याजदरमै बुझाउनुपर्ने हुन्छ ।

यसबाट बाँकी रहेको रकमध्ये ६० करोड रुपैयाँ ऋण घटाउने कम्पनीले जनाएको छ । यो ७४ अर्ब रुपैयाँबाट घट्ने ऋण हो । यस्तै, कम्पनीले गत आर्थिक वर्षमा ३० करोड ऋण तिरेको थियो । यस्तै, आगामी आर्थिक वर्षमा भने कम्पनीले ब्याजदरबाहेक नै १ अर्ब ऋण तिर्ने कम्पनीका वित्त प्रमुख खकुरेलले बताए ।

यसै गरी, कम्पनीले निर्माणकर्ता ठेकेदार र आपूर्तिकर्ता कम्पनीलाई नै डेढ अर्ब रुपैयाँ भुक्तानी गर्न बाँकी छ । निर्माण अवधिमा सम्बन्धित कम्पनीहरूलाई तिर्नुपर्ने रकमको ५ प्रतिशत कटाएर राखेको कम्पनीले उक्त रकमसमेत तिर्नुपर्ने बाध्यता छ । यस्तै, कम्पनीको सञ्चालन खर्च लगायतको खर्च गर्दा यस वर्ष कमाएको ९ अर्ब रुपैयाँ सकिने खकुरेलले बताए ।

लगानीकर्तालाई ‘सेतो हात्ती’

माथिल्लो तामाकोशी जलविद्युत आयोजना लगानीकर्ताका लागि भने ‘सेतो हात्ती’ साबित भएको छ । उच्च ऋण र ऋणको ब्याजदर झनै उच्च हुँदा लगानीकर्ताका लागि यो ‘सेतो हात्ती’ साबित बनेको हो ।

सुरूमा ३५ अर्ब रुपैयाँको लागत अनुमान गरिएको यो आयोजना मूल्यवृद्धिका कारणले ५० अर्बसम्म लागत पुग्ने अनुमान गरिएको थियो । तर, भूकम्प, नाकाबन्दी र कोरोना महामारीका कारण आयोजनाको निर्माण सम्पन्न समयमै नहुँदा ८८ अर्ब रुपैयाँ लागत पुग्यो । ऋणदाताहरूसँग लिएको ऋणको ब्याज खर्चसमेत लगानीमा जोडिँदै आयोजनाको कूल लागत उक्त मूल्यमा पुगेको हो ।

यस्तै, आयोजनाको निर्माण सुरू गर्दा अमेरिकी डलरको सटही दर ८० रुपैयाँ थियो । जुन, अहिले बढेर १२८ रुपैयाँसम्म पुगेको छ । यसले गर्दा समेत कम्पनीको लागत बढेको हो । कम्पनीको वित्तीय अवस्था हेर्दा सेयरमा लगानी गरेका लगानीकर्ताले तत्कालै प्रतिफल पाउने स्थिति देखिँदैन । ‘सेयरहोल्डर्सका लागि जति आसलाग्दो कम्पनी बन्नुपर्ने हो, त्यो देखिँदैन,’ खकुरेलले भने, ‘सेयरहोल्डर्सले छिटोमा ४/५ वर्षमा प्रतिफल पाउन सक्छन् । सुरूको ३ वर्षमा त मुस्किलै छ ।’

कम्पनीले दिने लाभांश पनि उच्च मात्रामा हुनेछैन । कम्पनीको कूल लागत ८८ अर्ब रुपैयाँ छ । यो लागत २५ वर्षको अवधिमा तिरिसक्नुपर्ने हुन्छ । उक्त लगानी २५ वर्षमा उठाउँदा प्रतिवर्ष ३ अर्ब ५२ करोड रुपैयाँ तिर्नुपर्ने हुन्छ । ‘ऋणदातासँग लिएको ऋणको ब्याज तिर्नैपर्यो । प्रत्येक क्वाटरमा तिरेन भने २ प्रतिशत जरिवाना लाउँछन्,’ उनले भने, ‘त्यसैले ब्याज तिर्नतर्फ बढी ध्यान दिनुपर्छ । यसले गर्दा पनि प्रतिफलको सम्भावना न्यून भएको हो ।’

कम्पनीको लाइसेन्स अवधि अब जम्मा २६ वर्ष छ । सुरूमा २५ वर्ष रहेपनि सरकारले थप १ वर्ष लाइसेन्स अवधि थपेपछि २१०३ सम्ममा यो कम्पनी सरकारीकरण हुन्छ ।

यसले गर्दा पनि कम्पनीले छोटो अवधिमा धेरै ऋण तिर्नुपर्ने भएकाले समेत लगानीकर्तालाई लाभांश छिटो दिन नसक्ने कम्पनी बताउँछ । आयोजनाको निर्माण लाइसेन्स लिँदा निर्माण अवधि ५ वर्ष समेत गरेर कूल ३५ वर्षको लाइसेन्स हुन्छ । ५ वर्षमा निर्माण सकेर उत्पादन थालेमा उक्त आयोजना ३० वर्षसम्म चलाउन मिल्छ । र, ३० वर्षपछि स्वतः सरकारको नाममा हस्तान्तरण हुन्छ ।

यो खबर पढेर तपाईलाई कस्तो महसुस भयो ?
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
+1
0
दैनिक संजाल

दैनिक संजाल

Related Posts

६ विकास बैंक र ४ फाइनान्स कम्पनीलाई राष्ट्र बैंकले गर्‍यो कारबाही

६ विकास बैंक र ४ फाइनान्स कम्पनीलाई राष्ट्र बैंकले गर्‍यो कारबाही

Is it possible to reduce the interest rate of loans as the agitated businessmen said?

Is it possible to reduce the interest rate of loans as the agitated businessmen said?

भारतबाट नेपालमा ४१ अर्बभन्दा बढीको डिजेल, पेट्रोल र ग्यास भित्रियो

भारतबाट नेपालमा ४१ अर्बभन्दा बढीको डिजेल, पेट्रोल र ग्यास भित्रियो

लोकप्रिय

रवि लामिछानेलाई गृह मन्त्रालय दिन अदालतको पूर्णपाठ चाहिँदैन [ केपी ओली ]

रवि लामिछानेलाई गृह मन्त्रालय दिन अदालतको पूर्णपाठ चाहिँदैन [ केपी ओली ]

माओवादी बैठकमा प्रचण्डको ब्रिफिङ, रास्वपा सरकारबाट बाहिरिने अवस्था छ

माओवादी बैठकमा प्रचण्डको ब्रिफिङ, रास्वपा सरकारबाट बाहिरिने अवस्था छ

प्रचण्डले भने– सरकार तलमाथि हुँदैन

प्रचण्डले भने– सरकार तलमाथि हुँदैन

सन्दीप लामिछाने राष्ट्रिय टोलीको बन्द प्रशिक्षणमा समावेश

सन्दीप लामिछाने राष्ट्रिय टोलीको बन्द प्रशिक्षणमा समावेश

भारतको उत्तरप्रदेश स्थित अयोध्यामा बिहीबार एक कार्यक्रमकाबीच औपचारिक देवशीला हस्तान्तरण

भारतको उत्तरप्रदेश स्थित अयोध्यामा बिहीबार एक कार्यक्रमकाबीच औपचारिक देवशीला हस्तान्तरण

Mahendranagar land scam case: Corruption case filed against 37 people

घूस लिएर गलत बकपत्र गर्ने सरकारी साक्षीमाथि भ्रष्टाचार मुद्दा

दैनिक संजाल मिडिया प्रा. लि. द्धारा सञ्चालित दैनिक संजाल डटकम अनलाईन
https://www.dainiksanjal.com
जनकपुरधाम, मधेश प्रदेश, नेपाल
dainiksanja9@gmail.com

हाम्रो टिम

  • अध्यक्ष/प्रबन्ध निर्देशक : सैलेन्द्र क्रान्ति
  • सम्पादक : मिथलेश कुमार साह
  • प्रधान सम्पादक : महेश सिंह
  • कानूनी सल्लाहकार :
  • सम्वाददाता : विजय कुमार
  • सम्वाददाता : रविन्द्र कुमार

सम्पर्क

जनकपुरधाम, मधेश प्रदेश, नेपाल
dainiksanjal9@gmail.com
+९७७-९८११७६१२१८

सोसियल मिडिया

  • हाम्रो बारेमा
  • विज्ञापन
  • सम्पर्क

© 2023 - दैनिक संजाल || All Rights Reserved | Website by : MyGUdu.

No Result
View All Result
  • होमपेज
  • राजनीति
  • राष्ट्रिय
  • खेलकुद
  • स्वास्थ्य
  • शिक्षा
  • मनोरंजन
  • हिन्दी समाचार
  • अन्य
    • समाज
    • मुख्य समाचार
    • यातायात

© 2023 - दैनिक संजाल || All Rights Reserved | Website by : MyGUdu.