काठमाडौं । रेड ल्यान्टर्न एनालिटिकाले भुटानलाई चीनको विवादित दावीहरूको पासोमा नपर्न चेतावनी दिएको छ। र भुटानसँगको द्वन्द्व समाधान गर्ने प्रयासमा भारतले जहिले पनि देखाएको उत्साहको प्रतिफलका कारण भुटान स्वतन्त्र रहेको कुरा स्मरण गराउँदै चिनियाँ पक्ष लिएको अवस्थामा श्रीलंका र पाकिस्तानजस्तै ठूलो नोक्सानी व्यहोर्नुपर्ने चेतावनी दिएको छ।
भुटानले चीनको दबाबबाट प्रभावित नभई आफ्नै स्पष्ट अडान लिनुपर्ने रेड ल्यान्टर्न एनालिटिकाको माग रहेको छ। डोकलाम मुद्दामा भूटान एक अपरिहार्य हिस्सा हो र यो एक संवेदनशील भूराजनीतिक मुद्दा होस त्यसैले प्रधानमन्त्री लोटे छिरिङ चीन जानुअघि भारत र भुटान दुवैको हितलाई ध्यानमा राख्नुपर्ने रेड ल्यान्टर्न एनालिटि भनाइ रहेको छ।
सन् २०१७ मा चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टीको नेतृत्वमा डोकलाम पठारको मुद्दा चर्चामा आएको थियो, जहाँ चिनियाँ पक्षले एकतर्फीरुपमा सवारी साधन र सडक निर्माण उपकरणसहित चिनियाँ सेना, डोक्लाममा अवस्थित सडक दक्षिणतर्फ विस्तार गरेका थिए। डोकलाम भारत, भुटान र चीनको विवादित क्षेत्र हो।
आफ्नो आधिपत्यवादी चाहनाका कारण चीनले पठारको सम्पूर्ण भूभागमा दाबी गर्छ र भारतले ऐतिहासिक सन्धिहरूको गरिमा कायम राखेको छ। भारतसँगको नीति, मैत्री सन्धिजस्ता सन्धिका आधारमा भुटानले आफ्नो विदेशी समन्वय गर्न पनि सक्षम भएको छ।
सीसीपीले आफ्नो अडान परिवर्तन गर्न दबाब दिएको कारण हालै प्रधानमन्त्री लोटे छिरिङले ‘डोक्लाम विवादमा चीनको बराबरी हिस्सा छ’ भनी दाबी गरे, किनभने यो भुटानमा मात्रै भर पर्दैन। डोक्लाम विवाद समाधान गर्नका लागि भुटान, भारत र चीन तीनै देश बराबर सरोकारवालाहरु हुन्।
चीनले दशकौंदेखि भुटानको सार्वभौमसत्ता र क्षेत्रीय अखण्डतासँग खेल्दै आएको छ ( कहिलेकाहीँ चिनियाँ नक्सामा भुटानको ठूलो भागलाई चीनको हिस्सा देखाएर, कहिले भारी निर्माण गरेर भुटानको भूभागमा पूर्वाधार, तर प्रायः विवादित क्षेत्रमा अवैध साइटहरू निर्माण गर्ने प्रयास गरेर यी क्षेत्रहरुमा खेल्ने प्रयासहरु भइरहेका छन्।
भुटानले नबुझेको कुरा के हो भने चीनले विवादित त्रिदेशीय जंक्शन सार्न खोजिरहेको छ र दक्षिणतिर यसले सम्पूर्ण डोक्लाम पठारलाई कानुनी रूपमा चीनको हिस्सा बनाउनेछ। भारतको रणनीतिक सिलिगुडी कोरिडोरको निकटताका आधारमा यसलाई परिवर्तन गर्न सहज हुने बताइएको छ।
भुटानको स्थिति हेर्दा चीनलाई रोक्नको लागि सीमित विकल्पहरू छन्, भुटानको भूभागमा बढ्दो अतिक्रमण तर भुटानको प्रलोभनमा नपर्न यो धेरै महत्त्वपूर्ण छ। सीसीपीका मिठा शब्दहरू र एक शान्तिवादी अडानका कारण चीनको पक्ष लिँदा मात्र समस्या हुन सक्ने बताइएको छ।
पछिल्ला केही वर्षहरूमा एसिया सीसीपीको क्रूर ‘ऋण’को निशाना बनेको छ। प्रमुख उदाहरणहरू पाकिस्तान, श्रीलंका, मंगोलिया र नेपाल हुन्। यी सबै देशलाई चीनले आफ्नो व्यक्तिगत लाभका लागि शोषण गरेको थियो र तिनीहरूलाई चीनमा भरपर्दो र अन्ततः तिनीहरूको आफ्नै प्राकृतिक स्रोतहरूमा पहुँच गुमाउने पूर्वाधारको रुपमा विकास गरिएको थियो।
Discussion about this post