सिड्नी । अस्ट्रेलियाको निकै चिसो र हावाहुरी चल्ने सहरहरू मध्ये एक कूमामा रहेको ‘कूमा कारागार’ले एउटा अँध्यारो रहस्य बोकेको छ ।
सन् १९५७ मा पुनः सञ्चालन गरिएको यस कारागारको मूल उद्देश्य ‘समलिङ्गी सम्बन्धी अपराध’ गरेका पुरुष कैदीहरूलाई कैद गर्नु थियो । यति मात्र होइन, समाजलाई समलिङ्गी अवस्थाबाट पूर्णतः मुक्त गर्ने अन्तिम लक्ष्य प्राप्तिका लागि यो कारागार प्रयोग गरिएको पनि बताइएको छ । एउटा नयाँ पोडकास्टका अनुसार कूमाको कारगार विश्वकै एकमात्र समलिङ्गी कारागार हो ।
त्यहाँका कर्मचारीहरूले समलिङ्गी कैदीहरूलाई किन छुट्टाछुट्टै राख्ने गरिएको भन्ने अहिले सम्म पनि थाहा पाउन सकेका छैनन् । हाल ६६ वर्ष पुगेका लेस स्ट्रजेलेस्कीले सन् १९७९ मा हिरासत सेवा अधिकारीको रूपमा जागिर सुरु गरेका थिए । पछि उनले कूमामै सुधारात्मक सेवा संग्रहालय स्थापना गरे । कैदीहरूकै सुरक्षाका लागि उनीहरूलाई त्यहाँ पठाइने गरेको उनको विश्वास छ ।
उनले भने, “हामीले त्यहाँ अन्य कुनै कारागारसँग सम्बन्ध नरहेका राता छाप लगाइएका समलिङ्गी कैदीहरूलाई राख्ने गथ्र्यौँ । सिड्नीको लन्ग बे जस्ता ठुला कारगारहरूमा उनीहरू हिंसाको जोखिममा थिए ।”
तर हाल ९४ वर्ष पुगिसकेका यस कारगारका पूर्व कर्मचरी क्लिफ न्युको भनाइ भने बेग्लै छ । उनले पोडकास्ट सिरिज ‘द ग्रेटेस्ट मेनस’लाई बताएका छन्, “सन् १९५७ मा कारागार खुलेदेखि नै त्यहाँ मनोविशेषज्ञ र मनोचिकित्सकहरू निरन्तर आउने गर्थे । मेरो विचारमा तिनीहरूले समलिङ्गी कैदीहरूलाई सही मार्गमा ल्याउने प्रयास वा उपचार गर्ने गर्थे । त्यसैले पनि कैदीहरूलाई फरक फरक कोठामा राखिन्थ्यो । दुईजना सँगै राख्दा चौबिसै घण्टा उनीहरूमाथि निगरानी राख्न कठिन हुन्थ्यो ।”
ऐतिहासिक दस्तावेजका अनुसार न्यु साउथ वेल्स ९एनएसडब्ल्यू० का न्यायमन्त्री रेग डाउनिंगले यस कारगार स्थापना गर्न विशेष भूमिका निभाएका थिए । सन् १९५५ को कडा राज्य कानुनले समलिङ्गी सम्बन्धलाई दमन गरेको थियो ।
समलिङ्गी कैदीलाई कहिलेदेखि कूमा कारागारमा पठाइएन भन्ने स्पष्ट छैन । धेरै अभिलेखहरू हटाइएको वा नष्ट गरिएको बताइन्छ । केही मानिसहरूले असीको दशकको सुरुआतसम्म त्यहाँ समलिङ्गी कैदी पठाउने गरिएको विश्वास गर्छन् । बीबीसीबाट
