पुरानो रीतिरिवाज र संस्कृति जोगाउन भोजपुरका युवा सक्रिय

टक्सार (भोजपुर)। स्थानीय संस्कृति संरक्षण, प्रवर्द्धन र पुस्तान्तरण गर्ने उद्देश्यले भोजपुरका युवाको सक्रियतामा परम्परागत लाखेनाचसहित मौलिक परम्परालाई निरन्तरता दिइने भएको छ । रीतिरिवाज, वेषभूषा र संस्कृति जोगाउन यहाँको युवाको सक्रियता बढ्दै गएको हो ।

नेवार समुदायको मात्र लाखेनाच भन्ने परम्परा तोड्दै अहिले सबै समुदायको सहभागितामा परम्परागत संस्कार जोगाउने अभियान सुरु गरिएको स्थानीय युवा नवीन बुढाथोकीले बताए। नागपञ्चमीका दिनदेखि सुरु हुने लाखेनाचलाई जिल्लामा व्यवस्थित बनाउने निर्णय गरिएको उनले जानकारी दिए।

यसअघि नेवारी समुदायको बसोबास रहेको क्षेत्रमा यो नाच निकाल्ने गरिएकामा पछिल्लो समय परम्परा जोगाउने उद्देश्यले सामूहिक सहभागितामा जोड दिँदै यसको विस्तार गर्न थालिएको बुढाथोकीले बताए।

प्रत्येक वर्ष निकालिने लाखेनाचको तयारीमा आफूहरू जुटेको बताउँदै युवा विकल श्रेष्ठले भने, “विगतको परम्परागत संस्कृतिलाई निरन्तरता दिने काम युवाले गर्नुपर्छ, यसले पुस्तान्तरण हुनुका साथै परम्पराको संरक्षण र प्रवर्द्धनमासमेत टेवा दिन्छ ।” उनका अनुसार केही ठाउँमा गठे मङ्लदेखि लाखेनाच सुरु हुने भए पनि भोजपुरमा नागपञ्चमीदेखि नचाउने प्रचलन छ ।

स्थानीय युवाको पहलमा परम्परादेखि चल्दै आएका संस्कृतिको संरक्षण र प्रवर्द्धन गर्न थालिएको स्थानीय अगुवा किशोर श्रेष्ठले बताए । उनका अनुसार परम्परा र संस्कृति जर्गेनामा भूमिका निर्वाह गरेका अगुवालाई यसवर्ष सम्मानको समेत कार्यक्रम राखिएको छ ।

जिल्लाका स्थानीय मठमन्दिरमा नागपञ्चमीका दिन पूजाअर्चना गरिएसँगै लाखेनाच सुभारम्भ हुने गरेको श्रेष्ठले जानकारी दिए । उनका अनुसार लाखेनाचमा विभिन्न नाम दिइएका जात्रामा ढोल, झ्याम्टा बजाउँदै, ठाकठुके नाच, रोपाइँ नाच, विभिन्न हास्य व्यङ्यात्मक कार्यक्रम, जातीय संस्कृति र परम्परा अनुसारको नाच प्रदर्शन गर्दै बजारको परिक्रमा गर्ने चलन रहँदै आएको छ ।

परम्परादेखि चल्दै आएको संस्कृतिको जर्गेना गर्नका लागि युवालाई प्रशिक्षणसमेत गर्ने गरिएको छ । बाजाको ताल, गीतको सुर, नृत्य ताललगायत विषयमा युवालाई प्रशिक्षण दिने गरिएको स्थानीय बताउँछन् । नेपाली कला, संस्कृति, पराम्पराको संरक्षण गर्दै लाखेनाच प्रवर्द्धनमा सबै जुटनुपर्ने स्थानीयको माग छ ।

जिल्लाको भोजपुर नगरपालिकाभित्र बजारका साथै पानी ट्याङ्की, टक्सार, डाँडागाउँ, बोखिम दाँवालगायत क्षेत्रमा लाखेनाच नचाउने गरिन्छ । जिल्लाको पूर्वीअरुण गाउँपालिका, षडानन्द नगरपालिका क्षेत्रका विभिन्न वडामासमेत लाखेनाच नचाउने परम्परा रहँदै आएको छ ।

नागपञ्चमीका दिनदेखि सुरु हुने लाखेनाच कृष्ण जन्माष्टमीको भोलिपल्ट कृष्णले कङ्सलाई नाश गरेको दिनसम्म नचाउने प्रचालन रहँदै आएको स्थानीय नवीन प्रधानले जानकारी दिए। उनका अनुसार परम्परा बोकेको लाखे नाच नयाँ पुस्तालाई हस्तान्तरण गर्न युवाले ‘भोजपुर लाखे समाज’ बनाएर अग्रसरता लिएका छन् ।